Việt quất hay việt quất đen, ỏng ảnh là tên chỉ một số loài thực vật thuộc chi Việt quất, họ Thạch nam, có dạng cây bụi và có khả năng cho quả mọng tròn nhỏ ăn được, có màu sậm gần như đen. Loài được mọi người biết đến nhiều nhất trong nhóm này là Vaccinium myrtillus.
Việt quất thường mọc ở những vùng đất chua, đất bạc màu tại những nơi có khí hậu ôn đới hay khí hậu cận cực. Chúng có họ hàng gần gũi với blueberries ở Bắc Mỹ và các loại huckleberries trong chi Việt quất. Điểm khác của Việt quất đen với hai loại kia là quả kết thành từng đôi hoặc kết đơn lẻ chứ không kết thành chùm.
Việt quất thường được cho là có tác dụng giúp tăng cường thị lực vào ban đêm, vì vậy người ta thường kể một câu chuyện là các phi công của Không lực Hoàng gia Anh trong thế chiến thứ hai thường ăn nhiều mứt việt quất đen nhằm giúp tăng cường thị lực cho những chiến dịch không kích ban đêm.
Mặc dù tác dụng của việt quất đối với khả năng nhìn đêm chưa được khẳng định, nhưng các nghiên cứu đã tìm ra một số bằng chứng sơ khai về việc việt quất có thể ngăn chặn và đảo ngược quá trình diễn biến của các bệnh rối loạn về mắt ví dụ như thoái hóa điểm vàng. Một cuộc thừ nghiệm dùng phương pháp mù kép trên 50 bệnh nhân bị đục nhân mắt do tuổi già cho thấy rằng việc dùng chiết xuất việt quất kết hợp với Vitamin E trong vòng 4 tháng sẽ giúp ngăn chặn tình trạng đục thủy tinh thế ở 97 phần trăm số trường hợp.
Việt quất chứa một hàm lượng rất lớn sắc tố anthocyanin, tác nhân chủ yếu tạo nên màu tím đậm của quả. Qua thực nghiệm cho thấy hàm lượng anthocyanin cao của việt quất có liên quan tới việc ngăn ngừa một số chứng bệnh ví dụ như các bệnh về tim mạch, về mắt, tiểu đường và ung thư.
Trong y học dân gian, lá việt quất được dùng để chữa các bệnh về đường ruột và dạ dày. Có thể dùng ở phạm vi cục bộ hoặc pha chế trong các bài thuốc. Việt quất cũng được dùng để chống nhiễm trùng và ngừa một số bệnh ngoài da...
Việt quất có thể được ăn tươi hay dùng để làm mứt, làm món hoa quả nghiền với đường và kem, nước quả ép hay bánh hấp. Trong các món ăn Pháp và Ý, chúng được dùng làm rượu mùi hay làm nước trái cây, kem trái cây và dùng trong các món tráng miệng khác. Ở vùng Bretagne, chúng thường được dùng để tạo nên hương vị cho món bánh kếp; và trong vùng Vosges và Trung Massif thì món bánh tạc việt quất (tarte aux myrtilles) là một món tráng miệng truyền thống.
Tham khảo: